تاریخچه ورزش پاتیناژ

پاتیناژ در قرن های گذشته در نزد مردمان کشورهای هلند و انگلستان جایگاهی خاص و ویژه داشته و در زمستان از ورزش های مورد علاقه این دو سرزمین بوده است.

قدیمی ترین مدرک جهان درباره پیدایش ورزش پاتیناژ به یک راهب اهل کانتربوری به نام ویلیام فیتز استفن که در لندن بین سال های ۱۱۷۵ تا ۱۱۱۸ زندگی می کرد، برمی گردد.

کانادا ۱۸۹۰

ویلیام فیتز استفن درباره ورزش پاتیناژ وقایعی را به طور خلاصه در کتاب زندگینامه اش بیان کرده است. او در کتاب خود گفته است: «اگر دریاچه مورفلید و فینزیوری در لندن یخ بزند، مردم اهل لندن به بازی در آن می پردازند. آنان چوب هایی به مچ پای خود می بندند و چوب دستی هایی را در دست خود می گیرند و مانند پرندگان بر روی یخ ها پرواز می کنند.»

در آن زمان در زیر کفش ها لبه تیغ فلزی وجود نداشت که موجب سر خوردن بر روی یخ شود، به همین دلیل چوب دستی هایی را در دست می گرفتند و به کمک آن می توانستند بر روی یخ حرکت کنند.

اولین توصیف ورزش پاتیناژ در قالب یک اثر هنری در قرن پانزدهم توسط یوهانس بروگمن هلندی به تصویر کشیده شد. او اثر خود را بر روی یک چوب، حکاکی کرد. او به توصیف دختری نوجوان به نام لیدونبا که در حال افتادن بر روی یخ با کفش پاتیناژ بود، پرداخت.

حومه لندن ۱۹۰۱

لیدونیا روزی برای اسکی روی یخ به دریاچه ای می رود اما دچار سانحه ای می شود و در هنگام برخورد با یخ دنده هایش می شکند و هرگز درمان نمی شود و متاسفانه جان خود را از دست می دهد. به موجب چنین اتفاقی، یوهانس بروگمن تصمیم می گیرد که این سانحه دردناک را به تصویر همگان بگذارد.

لویی شانزدهم، امپراطور فرانسه نیز پس از سفرش به هلند، ورزش پاتیناژ را با خود به پاریس آورد. کم کم این ورزش به سراسر اروپا و بعدها به سراسر جهان انتشار یافت. ورزش پاتیناژ، از طریق فرانسوی ها وارد ایران شد.

امروزه ورزش پاتیناژ از جمله ورزش های زیبا در جهان به حساب می آید. در کفش های امروزی پاتیناژ برای ایجاد شتاب، سر تیغه جلویی را کمی به طرف پایین خم می کنند؛ این کار باعث می شود که اسکیت باز بتواند راحت تر حرکات خود را کنترل کند.

کفش پاتیناژ

تحقیقات نشان می دهد که یخ در دمای ۷- درجه سانتیگراد از کمترین میزان اصطکاک برخوردار است؛ به همین دلیل تمامی پیست های سرپوشیده پاتیناژ سیستم خود بر مبنای این درجه تنظیم می کنند. اگر این ورزش در سالن مخصوص اسکیت برگزار شود احتمال خطر آسیب دیدگی برای اسکیت بازان کم می شود اما پیست های فضای باز که در دریاچه ها صورت می گیرد، خطرات جدی با خود به همراه دارد.

سقوط از میان یخ به داخل آب بسیار سرد از اتفاقات بسیار خطرناک در این رشته ورزشی است. این حادثه می تواند موجب آسیب دیدگی شدید یا حتی مرگ انسان در اثر شوک، غرق شدن یا سرمازدگی شود.

بیرون آمدن از آب و بازگشت به یخ تقریبا کاری غیرممکن است زیرا لبه های یخ به طور مداوم می شکنند و کفش ها به دلیل خیسی سنگین می شوند و فرد را به زیر آب می کشند.

ورزش پاتیناژ به ۴ رشته زیر تقسیم می شود:

۱- پاتیناژ نمایشی (Figure Skating):

ورزشی است که افراد در آن به صورت تک تک، دو نفره و حتی گروهی به انجام حرکاتی زیبا و متناسب با یک قطعه موسیقی می پردازند.

۲- هاکی روی یخ (Ice Hockey):

یک ورزش تیمی است که اعضای هر تیم تلاش می کنند با در اختیار داشتن توپ میدان به دروازه تیم مقابل یورش برده و گلی را به ثمر برسانند.

۳- پاتیناژ سرعتی (Speed Skating):

ورزشی است که شرکت کنندگان در طول مسافت مشخص با حداکثر سرعت خود حرکت می کنند.

۴- پاتیناژ نوردیک (Tour Skating):

رشته ای سرگرم کننده است و در آن زمان مطرح نیست و شرکت کنندگان باید مسافتی بسیار طولانی را بر روی یخ های طبیعی طی کنند.

پاتیناژ در ایران

پاتیناژ ایران حدود ۵۰ سال قدمت دارد. اولین سالن پاتیناژ هم ۴۰ سال پیش به بهانه بازی های آسیایی تهران در سالن ۱۲ هزار نفری مجموعه ورزشی آزادی راه اندازی شد اما هزینه های بالای تجهیز و نگهداری از سالن های پاتیناژ باعث شد نه تنها به تعداد این فضاها در کشور اضافه نشود که همین یک سالن استاندارد هم تغییر کاربری بدهد.

حالا پس از سال ها دوباره شاهد بهره برداری از یک سالن پاتیناژ استاندارد در ایران هستیم. این سالن با حضور مسئولان وزارت ورزش، اداره کل ورزش و جوانان استان تهران و فدراسیون اسکی در مجموعه تندرستی آرامیس افتتاح شد تا نقطه شروعی باشد برای آنهایی که به ورزش های یخی علاقمند هستند.

طرح اولیه ساخت نخستین سالن استاندارد پاتیناژ در ایران شش سال پیش روی کاغذ آمد اما شدت گرفتن تحریم ها علیه ایران، این کار را کمی به تاخیر انداخت. در مجموعه راه اندازی این سالن چیزی حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار یورو هزینه دربرداشت که البته توجیه اقتصادی ندارد اما می تواند سرآغازی باشد برای رشد و توسعه ورزش های یخی در ایران.

آشنایی با اسکیت نمایشی
اسکیت نمایشی ( Figure skating)‏ یا پاتیناژ نمایشی(Patinage artistique)‏ ویا یخماله نمایشی یکی از ورزش‌های المپیک است که در آن افراد به طور تکی، دو نفره یا گروهی به اجرای چرخش، پرش و دیگر حرکات چالش‌برانگیز روی یخ می‌پردازند.این ورزش از ورزش‌های رسمی المپیک زمستانی محسوب می‌شود.

اتحادیه جهانی اسکیت (ISU) مسؤول برگزاری مسابقات این ورزش و پرورش داوران این رقابت ها در کشور های مختلف می باشد.مسابقات این ورزش از سطح مقدماتی و پایه ای تا سطح حرفه‌ای چون مسابقات ملی و بین‌المللی و المپیک برگزار می شود.
رشته‌ها
اسکیت نمایشی بازی‌های المپیک زمستانی شامل سه ( یا در واقع چهار) رشته است :
رقابت‌های انفرادی: در دو دسته مردان و زنان برگزار می شود و شرکت کنندگان به اجرای حرکات خود به صورت فردی می پردازند.
در رقابت های دونفره : هر تیم از یک ورزشکار زن و یک ورزشکار مرد تشکیل می شود که با همکاری یکدیگر به اجرای حرکات ویژه ای بر اساس نظم و انضباط خاص خود می پردازند؛این حرکات شامل «جهش با پرتاب» که در آن ورزشکار مرد با بلند کردن ورزشکار زن و پرتاب او به سمت بالا و اجرای حرکت چرخش توسط ورزشکار زن در روی سطح یخ به اجرای این حرکت می پردازد؛
حرکت «آسانسور» که در آن مرد ورزشکار زن را در بالای سر خود نگاه می دارد؛ حرکت «چرخش جفت» که در آن هردو ورزشکار با هم در یک محور مشترک به چرخش می پردازند، و دیگر حرکاتی از قبیل چرخش ها و جهش ها و دیگر حرکات مخاطره آمیز می باشد.
رقص روی یخ  : نیز گونه دیگری از اسکیت نمایشی است که توسط یک تیم دونفره متشکل از یک ورزشکار مرد و یک ورزشکار زن انجام می شود.تفاوت رقص یخی با رقابت‌های دونفره در این است که ورزشکاران در رقص یخی بر روی رفت و آمد های پیچیده تر و حرکات سنتی رقص بالروم تمرکز دارندالبته قوانین برخی از حرکات رقص نمایشی مانند حرکت آسانسور با رقابت های دونفره متفاوت است.
در بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۱۴ رویداد تیمی شامل چهار رویداد انفرادی مردان٬ انفرادی زنان٬ دونفره و رقص یخی برگزار می شود. اسکیت هماهنگ یکی دیگر از رشته های ورزش اسکیت نمایشی است که جزء ورزش های المپیک نمی باشد .
اسکیت هماهنگ شامل ۱۲ تا ۲۰ ورزشکار است .حرکت های نمایشی باید با نظم و هماهنگی ویژه ای انجام گیردواعضای تیم باید با یکدیگر یکپارچگی کامل داشته باشند.